• o    بر طبق AICPA –NO99 تقلب عملي است که منجر به اظهار نظر نادرست نسبت به صورتهاي مالي مي‌گردد.براساس تعريف ديگري، تقلب عبارت است از انحراف عمدي از واقعيت با هدف گمراه ‌کردن فردي که بر صورتهاي ماي اتکاء مي‌کند.ویاعموماً
• o     به عملی فریب کارانه، نیرنگ آمیز، خیانت کارانه و پنهاني اطلاق می شود که به منظور کسب مزایای غیر شرافتمندانه و نادرست اعمال می شود.

• •       دونوع کلي تقلب:

• اظهار نظر غلط يا حذف مقادير يا افشاء نادرست در صورتهاي مالي براي گمراه‌ کردن استفاده ‌کنندگان صورتهاي مالي.
• اظهار نظر نادرست ناشي از سوء‌استفاده از دارايي‌ها شامل سرقت و سوء استفاده از دارائي‌ها موسسه توسط کارکنان .

• تقلب صورتهاي مالي عبارتست از عمل عمدي مديريت موسسه براي فريب‌ دادن استفاده‌کنندگان صورتهاي مالي شامل:

• •       دستکاري ثبت‌هاي حسابداري يا اسناد معتبر که صورتهاي مالي براساس آنان تهيه مي‌گردد.
• •       ارائه تصوير غلط با حذف عمدي وقايع، معاملات و يا اطلاعات قابل ملاحظه
• •       سوء استفاده عمدي از اصول حسابداري مرتبط با مقادير، طبقه‌بندي،ارائه و افشاء

منبع اصلی: کتاب فلسفه حسابرسی

تالیف: دکتر یحیی حساس یگانه

حسابرسی به مفهوم نظارت و بازرسی، در ایران و اسلام به زمانی باز می گردد که منبعی (اعم از مالی یا غیر مالی) در جایی وجود داشته است. هرگاه انتقال ثروت مطرح شده، نوعی نظارت و بازرسی نیز با خود به همراه داشته است. خصوصاً نظارت حکومت بر اعضاء وکارکنان خود و تفتیش اعمال و رفتار والیان و ماٌمورین دولتی از دیرباز وجود داشته و شاید بتوان گفت سابقهٌ آن نزدیک و همراه سابقهٌ تشکیل جوامع اولیه و حکومتها است (حساس یگانه، 1384، ص69).

در این باره از «گزنفون» نقل شده:[1]

«کوروش اصولی بنیان نهاد که اکنون هم دوام دارد. همه ساله فرستاده ای از طرف شاه با قشونی به ایالات مختلف مملکت می رود و اگر حکام احتیاج به قوای لشکری داشته باشند به آن ها کمک می کند و اگر تندرو و شدیدالعمل باشند آن ها را به اعتدال وا می دارد. هرگاه در پرداختن باج یا نظارت به امنیت اهالی و یا زراعت مسامحه می کنند، و یکی از وظایف خود را مهمل می گذارند، فرستاده اقدام می کند و اگر نمی تواند کاری کند مراتب را به شاه اطلاع می دهد و او تصمیم می گیرد که با مقصر چه باید کرد. مفتشین عادتاً از میان اشخاصی انتخاب می شوند که دربارهٌ آن ها می گویند این سر شاه است که پایین می آید، این برادر شاه است، این چشم شاه است. بعضی اوقات اگر شاه بخواهد مفتشین را احضار کند، آن ها به محل ماٌموریت نرسیده بر می گردند.»

بقای هر حکومت منوط بر وقوف دولت بر اموری است که در قلمرو آن می گذرد و این آگاهی از طریق مفتشان و خفیه نگاران و پنهان کاران میسر است. چنان که«خواجه نظام الملک» در سیاست نامه[2] در مورد نظارت و بازرسی می نویسد:

«واجب است پادشاه را از احوال رعیت و لشکر و دور و نزدیک خویش پرسیدن و اندک و بسیار آنچه رود دانستن و اگر نه چنین کند، عیب باشد و بر غفلت و ستمکاری حمل نهند و گزند و فسادی و دست درازی که در مملکت می رود و یا پادشاه می داند و یا نمی داند. اگر می داند و آن را تدارک و منع نمی کند آن است که همچو ایشان ظالم است و به ظلم شاه رضا داده است و اگر نمی داند پس غافل است و کم دان و این هر دو معنی نه نیک است. لابد به صاحب برید حاجت آید و همه پادشاهان در جاهلیت و اسلام به صاحب برید خبر تازه داشته اند تا آنچه می رفت از خیر و شر از آن باخبر بودند.»

یادآوری می نماید که برید در حقیقت عنوان بازرسان در آن دوران بوده است.

در زمان عباسیان صاحبان قدرت و حامیان حکومت به موضوع برید علاقه بسیار داشتند، تا حدی که خودشان جزء اداره برید در می آمدند و اوضاع و احوال افراد و مملکت را شخصاً تفتیش می کردند.«منصور خلیفهٌ عباسی» می گفت:

«بیش از هر کسی به چهار ماٌمور نیازمندم. اول قاضی بی پروایی که جز خدا و عدالت چیزی را در نظر نیاورد، دوم رییس پلیسی که داد ستمدیده از ستمگر بستاند، سوم تحصیلداری که مالیات عادلانه بگیرد و به مردم آزار نرساند.»